नेपालमा सुनचाँदीको व्यवसाय परम्परागत र सम्मानित पेशा मानिन्छ। यो व्यवसायले सांस्कृतिक, सामाजिक र आर्थिक रूपमा महत्वपूर्ण भूमिका खेल्छ। सुनचाँदीका गहना, सिक्का र अन्य सामग्री नेपाली समाजमा सम्पत्तिको प्रतीक र लगानीको सुरक्षित माध्यमका रूपमा लिइन्छ। तर, पछिल्लो समय यो व्यवसायको आडमा केही अनैतिक र गैरकानुनी गतिविधिहरू पनि सतहमा आउन थालेका छन्। विशेषगरी, सुनचाँदीको कारोबारको आडमा घरजग्गा कारोबार, ऋणको दुरुपयोग र ग्राहक ठगी जस्ता समस्याहरूले यो पेशाको विश्वसनीयतामाथि प्रश्न उठाएको छ।सुनचाँदी व्यवसायको वास्तविकतानेपालमा सुनचाँदी व्यवसायीहरूले परम्परागत रूपमा गहना बनाउने, सुन किनबेच गर्ने र ग्राहकलाई सुनको भाउमा आधारित लगानीको अवसर प्रदान गर्ने काम गर्छन्। यो व्यवसाय विशेषगरी बजार क्षेत्रमा फस्टाएको छ, जहाँ सुनचाँदीका पसलहरूले स्थानीय व्यापारको केन्द्रबिन्दुको रूपमा काम गर्छन्। तर, केही व्यवसायीहरूले यो पेशालाई आफ्नो व्यक्तिगत स्वार्थ र नाफाका लागि दुरुपयोग गरेको देखिन्छ।सुनचाँदीको आडमा घरजग्गा कारोबारपछिल्लो समय सुनचाँदी व्यवसायीहरूले आफ्नो पूँजी र विश्वसनीयताको फाइदा उठाउँदै घरजग्गा कारोबारमा हात हालेका छन्। सुनचाँदीको व्यापारबाट प्राप्त नाफा र ग्राहकको विश्वासलाई उपयोग गर्दै उनीहरूले जग्गा खरिदबिक्री, प्लटिङ र रियल स्टेटमा लगानी गर्ने प्रवृत्ति बढ्दो छ। यो आफैंमा गलत नहुन सक्छ, तर जब यही कारोबार अनैतिक र गैरकानुनी रूपमा हुन्छ, तब यो समस्याको कारण बन्छ।उदाहरणका लागि, कतिपय व्यवसायीले ग्राहकबाट सुनचाँदीको कारोबारको नाममा ठूलो रकम उधारो लिन्छन्। यो रकम उनीहरूले घरजग्गा कारोबारमा लगानी गर्छन्, तर जब ग्राहकले आफ्नो पैसा फिर्ता माग्छन्, तब विभिन्न बहाना बनाएर टार्ने वा महँगो मूल्यमा जग्गा बेच्ने प्रयास गर्छन्। जस्तै, प्रतिधुर १ लाखमा खरिद गरेको जग्गालाई ५ लाखमा बेच्नुपर्छ भन्दै ग्राहकलाई दबाब दिने गरेको गुनासो सुनिन्छ। यस्ता गतिविधिले ग्राहकको विश्वासमाथि ठूलो आघात पुग्छ।ग्राहक ठगी र अनैतिक व्यवहारसुनचाँदी व्यवसायमा ग्राहकसँगको विश्वास अत्यन्त महत्वपूर्ण हुन्छ। तर, कतिपय व्यवसायीले यो विश्वासलाई दुरुपयोग गर्दै ग्राहकलाई ठगी गर्ने गरेका छन्। ग्राहकबाट सुन वा पैसा उधारो लिएर फिर्ता नगर्ने, सुनको शुद्धतामा हेरफेर गर्ने, वा सुनको सट्टा अन्य धातु मिसाएर बेच्ने जस्ता गतिविधिहरू पनि देखिएका छन्। यस्ता कार्यले व्यवसायको विश्वसनीयता मात्र होइन, समग्र बजारको प्रतिष्ठामाथि पनि प्रश्न उठ्छ।थप रूपमा, कतिपय व्यवसायीले ग्राहकलाई सुनको मूल्यमा आधारित ऋण दिने र त्यसको सट्टा अत्यधिक ब्याज लिने गरेको पनि पाइन्छ। जब ग्राहकले ऋण तिर्न नसक्ने अवस्था आउँछ, तब व्यवसायीले ग्राहकको सम्पत्ति हडप्ने वा जग्गा जस्ता सम्पत्तिलाई सस्तोमा कब्जा गर्ने प्रयास गर्छन्। यस्ता गतिविधिहरूले सुनचाँदी व्यवसायलाई बदनाम बनाएको छ।यस्तो व्यवहारका कारणहरूयो समस्याको पछाडि विभिन्न कारणहरू छन्:नियमनको अभाव: नेपालमा सुनचाँदी व्यवसायलाई नियमन गर्ने स्पष्ट र कडा नीति तथा कानुनको अभाव छ। यसले गर्दा केही व्यवसायीले आफ्नो मनोमानी गर्ने अवसर पाएका छन्।लोभ र नाफाखोरी: सुनचाँदीको कारोबारबाट प्राप्त हुने ठूलो नाफाले व्यवसायीहरूलाई जोखिमपूर्ण लगानीतर्फ आकर्षित गरेको छ। घरजग्गा कारोबारमा छोटो समयमा ठूलो नाफा कमाउने लोभले यस्ता गतिविधिलाई प्रोत्साहन गरेको छ।ग्राहकको अज्ञानता: धेरैजसो ग्राहक सुनचाँदीको शुद्धता, बजार मूल्य र कारोबारको कानुनी पक्षबारे अनभिज्ञ हुन्छन्। यो अज्ञानताको फाइदा व्यवसायीले उठाउने गर्छन्।बजारको अस्वस्थ प्रतिस्पर्धा: बजारमा बढ्दो प्रतिस्पर्धाले व्यवसायीहरूलाई गलत बाटो अपनाउन बाध्य बनाएको छ।समाधानका उपायहरूयो समस्यालाई समाधान गर्न निम्न उपायहरू प्रभावकारी हुन सक्छन्:कडा नियमन र अनुगमन: सरकारले सुनचाँदी व्यवसायलाई नियमन गर्न कडा नीति बनाउनुपर्छ। व्यवसायीको कारोबारको पारदर्शिता सुनिश्चित गर्न नियमित अनुगमन र लेखापरीक्षण अनिवार्य गर्नुपर्छ।ग्राहक जागरूकता: ग्राहकहरूलाई सुनचाँदीको शुद्धता, बजार मूल्य र कारोबारका कानुनी पक्षबारे जानकारी दिने अभियान चलाउनुपर्छ। यसले ठगीका घटनाहरू कम गर्न सहयोग गर्छ।कानुनी कारबाही: अनैतिक कारोबारमा संलग्न व्यवसायीहरूलाई कडा कारबाहीको व्यवस्था गर्नुपर्छ। यसले अन्य व्यवसायीहरूलाई गलत बाटोमा जानबाट रोक्छ।वित्तीय पारदर्शिता: सुनचाँदी व्यवसायीहरूले आफ्नो वित्तीय कारोबारलाई पारदर्शी बनाउनुपर्छ। ग्राहकसँग लिएको ऋण वा उधारोको हिसाब स्पष्ट र लिखित रूपमा राख्नुपर्छ।पेशागत मर्यादा: सुनचाँदी व्यवसायीहरूको छाता संगठनले आफ्ना सदस्यहरूलाई पेशागत मर्यादा र नैतिकताको पालना गर्न प्रोत्साहन गर्नुपर्छ।निष्कर्षसुनचाँदी व्यवसाय नेपालको अर्थतन्त्र र संस्कृतिको महत्वपूर्ण हिस्सा हो। तर, यसको आडमा हुने अनैतिक कारोबारले यो पेशाको विश्वसनीयतामाथि प्रश्न उठाएको छ। यदि यो समस्यालाई समयमै सम्बोधन गरिएन भने, ग्राहकको विश्वास गुम्ने मात्र होइन, समग्र बजार प्रणालीमाथि नै नकारात्मक प्रभाव पर्न सक्छ। सरकार, व्यवसायी र ग्राहक सबैले आ-आफ्नो भूमिका निर्वाह गरेर यो व्यवसायलाई पारदर्शी, विश्वसनीय र सम्मानित बनाउनुपर्छ। सुनचाँदीको चमकलाई कायम राख्न, यसको कारोबारमा इमानदारी र नैतिकता अपरिहार्य छ।

-सान नेपाल